روان شناسی خلاقیت - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس، در این مطلب درباره چیستی خلاقیت، راه های بهبود این توانایی و ارتباط آن با پنج عامل بزرگ شخصیت می خوانید.

وبلاگ وردپرس| خلاقیت دربرگیرنده توانایی رسیدن به ایده های نو یا استفاده از اشیاء و داده ها به شیوه های نو است. خلاقیت می تواند شامل ایده هایی در مقیاس بزرگ گردد که پتاسیل تغییر جهان را دارند مثلاً اختراع ابزاری که بر نحوه زندگی مردم اثرگذار باشد یا می تواند ایده هایی در مقیاس کوچک باشد از قبیل خلق راه های تازه ای برای انجام کاری از کار های روزمره زندگی.

خلاقیت چیست؟

به گزارش وبلاگ وردپرس؛ مطالعه درباره خلاقیت می تواند فرایند دشواری باشد. خلاقیت نه تنها موضوع پیچیده ایست بلکه در مورد چگونگی تعریف دقیق آن هم هیچ توافق عامی وجود ندارد. بسیاری از رایج ترین تعاریف نشانگر اینست که خلاقیت گرایش به حل مسائل یا خلق چیز های نو به روش های نو است.

دو بخش اصلی خلاقیت عبارتند از:

- اصالت: ایده باید نو باشد یعنی فقط تمدید چیز دیگری نباشد که هم اکنون وجود دارد.

- کارآمدی: ایده باید عملی یا تا اندازه ای سودمند باشد.

خلاقیت چه زمانی اتفاق می افتد؟

میهالی چیک سِنت می هایی روان شناس نام دارِ مجاری الاصل آمریکایی در کتاب خود با نام خلاقیت: اوج و روان شناسیِ کشف و اختراع اشاره می نماید که خلاقیت را معمولاً می توان در چند موقعیت مختلف مشاهده کرد.

- افرادی که مهیج و جالب به نظر می رسند و انواع و اقسام افکار عجیب و خارق العاده را دارند.

- افرادی که با دیدی تازه جهان را مشاهده می نمایند، ایده های متفکرانه دارند و اکتشافات فردی مهم و خلاقانه آن ها فقط برای خودشان شناخته شده است.

- افردی که به دستاورد های خلاقانه مهمی دست یافته اند که برای همه جهان شناخته شده است. مخترعان و هنرمندانی از قبیل توماس ادیسون و پابلو پیکاسو متعلق به این طبقه از افراد هستند.

انواع خلاقیت

کارشناسان تمایل دارند میان انواع مختلف خلاقیت تمایز قائل شوند. مدل چهار C (سومین حرف الفبای انگلیسی و نخستین حرف واژه Creativity به معنای خلاقیت) نشان دهنده چهار نوعِ مختلف خلاقیت است:

1. Mini-c (خلاقیت خُرد) ایده ها و بینش های شخصیِ معنادار که فقط خودِ فرد از آن ها باخبر است.

2. Little-c (خلاقیت اندک) تفکر و حل روزانه مسائل. این نوع خلاقیت به افراد یاری می نماید مسائلی را که روزانه با آن ها روبرو می شوند حل نمایند و با محیطِ در حالِ تغییر سازگار شوند.

3. Pro-c (خلاقیت حرفه ای) میان متخصصانی رخ می دهد که در زمینه تخصص خودشان ماهر و خلاق هستند، اما به واسطه آثار خلاقانه شان به فزونی دست نمی یابند.

4. Big-c (خلاقیت شگرف) خلق آثار و ایده هایی که در نوع خود بی نظیر هستند. این نوع خلاقیت فزونی و تحسین به ارمغان می آورد و منتهی به آفرینش های متحول نماینده ای در حوز های پزشکی، فن آوری و هنری می گردد.

لازمه خلاق بودن چیست؟

چیک سِنت می هایی می گوید انسان های خلاق انواعی از ویژگی ها را دارند که به تفکر خلاقانه آن ها یاری می نماید. بعضی از این ویژگی های کلیدی عبارتند از:

- انرژی: انسان های خلاق اندازه زیادی انرژی فیزیکی و ذهنی دارند. با این حال، زمان زیادی را هم در سکوت به اندیشه و تامل می گذرانند.

- هوش: روان شناسان مدت ها بر این باور بودند که هوش نقش مهمی در خلاقیت دارد. محققان در مطالعه طولیِ معروفِ تِرمان روی بچه ها تیزهوش به این نتیجه رسیدند که ضریب هوشی بالا لازمه خلاقیت بالاست، اما همه کسانی هم که ضریب هوشی بالا دارند خلاق نیستند. چیک سِنت می هایی باور دارد انسان های خلاق باید باهوش باشند، افزون بر این باید قادر به مشاهده پیرامون خود به روش های تازه و حتی ساده و بی تکلف هم باشند.

- انضباط: انسان های خلاق کارشان این نیست که گوشه ای بنشینند و منتظر الهام بمانند. این افراد سرزنده و بازیگوش و در عین حال در جستجوی کار و علایقِ خودشان منضبط هستند.

خلاقیت و پنج عامل بزرگ شخصیت

ویژگی های شخصیتیِ خاصی هم هستند که با خلاقیت ارتباط دارند. براساس نظریه پنج عاملِ بزرگ شخصیت، شخصیت انسان از پنج بُعد وسیع تشکیل شده است:

- آزادی

- وجدان

- برون گرایی

- سازگاری

- روان رنجوری

هر بُعد نمایانگر یک زنجیره است، بنابراین درجه هر یک از این ویژگی ها در افرادِ مختلف فرق دارد و می تواند بالا، پایین یا میانه باشد.

آزادیِ تجربه یکی از پنج عاملِ بزرگ شخصیت است که با خلاقیت همبستگی دارد. کسانی که درجه این ویژگی شخصیتی شان بالاست نسبت به دیگران از تجربیات و ایده های نو بیشتری استقبال می نمایند. آن ها در طلبِ تازگی و لذت بردن از چیز های نو، دیدار با انسان های نو و در نظرگرفتن دیدگاه های مختلف هستند.

با این حال، ویژگی های شخصیتی دیگر هم در خلاقیت نقش دارند. برای مثال، انگیزه درونی، کنجکاوی و پشتکار همگی در اندازهِ تمایل افراد به پیگیری ایده های نو و جستجو برای راه چاره های تازه مشخص نماینده هستند.

خلاقیت را چگونه افزایش دهیم؟

بعضی افراد ذاتاً خلاقیت بالایی دارند، اما برای آن دسته از افراد که از حد بالایی از خلاقیت برخوردار نیستند استراتژی های تقویت خلاقیت پیشنهاد می گردد:

- استقبال از ایده های نو: استقبال کردن از تجربیات نو یک ویژگی شخصیتی است که نزدیک ترین ارتباط را با خلاقیت دارد.

- پشتکار: خلاقیت فقط نشستن در انتظار الهام گرفتن نیست. انسان های خلاق برای به ثمر رساندن ایده هایشان وقت صرف نموده و کوشش می نمایند. کوشش های آن ها همواره موفقیت آمیز نیست، اما تمرینِ مداوم مهارت های لازم برای بالا بردن خلاقیت را تقویت می نماید.

- صرف وقت: علاوه بر پشتکار، لازمست برای کوشش های خلاقانه منحصراً وقت صرف کرد. به عبارتی معنایش اینست که هر روز یا هر هفته به صورت خاص برای ایده پردازی، تمرین، یادگیری یا خلق کردن زمان اندکی را اختصاص بدهید.

به عقیده چیک سِنت می هایی لازمه خلاقیت، دیدگاه تازه همراه با انضباط است. همان طور که توماس ادیسون گفته است نبوغ 1 درصد الهام و 99 عرق ریزی (سخت کوشی) است.

خلاقیت موضوع پیچیده ایست و محققان هنوز در کوشش برای درک این حقیقت هستند که دقیقاً چه عواملی به توانایی تفکر خلاقانه یاری می نمایند. این توانایی در بعضی افراد به صورت ذاتی وجود دارد و برای کسانی که از این توانایی بهره چندانی نبرده اند راه کار هایی برای ایجاد و تقویت آن پیشنهاد شده است.

مایا آنجِلو شاعر، خواننده، خاطره نویس، بازیگر و فعال حقوق مدنی اهل آمریکا بود که عقیده داشت خلاقیتِ تفکر حتی به پرورشِ خلاقیتِ بیشتر یاری می نماید: مهمترین چیز استفاده از خلاقیته. خلاقیت با استفاده شدن تحلیل نمیره. هرقدر بیشتر ازش بهره ببرید، خلاقیت شما بیشتر میشه.

پرسش های رایج درباره خلاقیت

• کدام بخش از مغز خلاقیت را کنترل می نماید؟ خلاقیت متعلق به یک ناحیه خاص از مغز نیست. بسیاری از نواحی مغز درگیر خلاقیت هستند. قشر قدامی مغز مسئولِ بسیاری از عملکرهاییست که در خلاقیت نقش دارند. با این حال، بخش های دیگر مغز هم بر خلاقیت اثرگذار هستند از جمله، هیپوکامپ (که برای حافظه مهم است) و عقده های قاعده ای (که در حافظه نحوه انجام امور ضروریست). ماده سفید مغز که بخش های مختلف مغز را متصل به هم نگه می دارد نیز برای تفکر خلاقانه ضروریست.
• آیا می توان خلاقیت را افزایش داد یا بهبود بخشید؟ براساس تحقیقات می توان مغز را برای بالا بردن خلاقیت آموزش داد. اشتغال به فعالیت های محرکِ شناختی، پیاده روی، یافتن منابع الهام و مدیتیشن استراتژی هایی هستند که ممکن است به تقویت توانایی های تفکر خلاقانه یاری نمایند.

منبع: verywellmind

مترجم: زهرا ذوالقدر