نقد ها و نمرات فیلم بازگشت به خانه؛ فرار از زخم های قدیمی (جشنواره کن 2023) - وبلاگ وردپرس

به گزارش وبلاگ وردپرس، کاترین کورسینی پس از آخرین حضور خود در بخش رقابتی جشنواره کن با فیلم جدایی (The Divide) در سال 2021، سال جاری با فیلم بازگشت به خانه (Homecoming) به شهر ساحلی برگشته است. این فیلم درباره زن سیاه پوست 40 ساله ای به نام خدیجه (با بازی آیساتو دیالو سانیا) و دو دختر او است که به جزیره کرس برمی گردند تا در فصل تابستان برای یک خانواده ثروتمند کار نمایند بعد از اینکه پانزده سال پیش این جزیره را به خاطر شرایط و اتفاقاتی مرموز ترک نموده بودند. فیلم حول دو دختر خانواده و تجربه اولین رابطه عاشقانه شان می گذرد که با وقوع حوادث مختلفی، چیز هایی را درباره خودشان و گذشته خانواده ی خود درمی یابند.

نخستین حضور کورسینی، این کارگردان فرانسوی، در جشنواره کن به سال 2001 و با فیلم بازپخش (Replay) برمی گردد جایی که او در بخش رقابتی این جشنواره حضور داشت و پس از این حضور با احتساب سال جاری او سه بار دیگر در این جشنواره حضور داشته است و در سال 2012 با فیلم سه جهان نامزد دریافت جایزه بخش نوعی نگاه شده است.

فراوری این فیلم با برخی حواشی پیرامون رسوایی های اخلاقی نیز همراه بوده است که جنجالی ترین آن به حضور دو بازیگر خردسال در یک سکانس عاشقانه مربوط می گردد. سکانسی که در فیلم نامه ارسالی به کمیسیون هنرهای نمایشی کشور فرانسه برای کسب تاییدیه وجود نداشته اما کارگردان بنا بر صلاح دید خود این سکانس را به فیلم اضافه نموده که این موضوع دردسرآفرین شده است تا جایی که کورسینی مجبور به حذف این سکانس برای کسب جواز حضور در بخش رقابتی کن شد. کورسینی معتقد است که حرف هایی که در این باب زده می گردد، کاملا مغرضانه است و ابدا صحت ندارد و او تمام کوشش خود را نموده تا بازیگران خردسال در امنیت کامل بازی خود را انجام دهند.

جدول امتیاز منتقدان حاضر در جشنواره نشان می دهد که آن ها نو ترین فیلم کورسینی را اثری میانه ارزیابی نموده اند و این فیلم در مجموع توانسته است تا دو ستاره از مجموع چهار ستاره را از دست منتقدان دریافت کند. منتقدان بازی های این فیلم به وسیله سه نقش اصلی آن را ستوده اند و نوید ظهور دو ستاره آینده داری را می دهند که در نقش دو خواهر خانواده ظاهر شده اند اما به نظر می رسد کورسینی تنها با تبعیت از قالب پیروز فیلم تعطیلاتی، قصد داشته تا فضایی ملودرام با ریشه های نژادی را ترسیم کند اما خطوط متعدد واگرای داستانی به یک منزل نمی رسند و این فیلم به وعده های خود عمل نمی نماید و توخالی از آب در می آید.

گاردین - پیتر بردشاو

به رغم وجود نقش آفرینی های صمیمی و هم دلانه و تصویربرداری دوست داشتنی و چشم نواز، چیزی در فیلم نو کاترین کورسینی وجود دارد که به طرز عجیبی توخالی و سطحی است و قرار است ظاهرا در آن تابستان دراماتیک برخی اکتشافات شخصی تراژیک را به ما نشان دهد که به شکلی ناموزون با یک عاشقانه دوران تعطیلات که در عکس ها سراغ داریم، در یک زمان رخ می دهد.

برای خدیجه بازگشت به خانه عذاب آور است و فیلم با نشان دادن نمایی از گذشته از سه عضو خانواده که آماده اند تا سوار کشتی شوند و خدیجه که تماسی دریافت می نماید و او را حسابی به هم می ریزد و این ها همه حکایت از عزم او برای خروج از جزیره است، شروع می گردد اما دلایل او برای خروج از جزیره و اتفاقاتی که برای پدر خانواده می افتد، به شکلی رضایت بخش و با جزئیاتی احساسی بیان نشده اند. برای من فیلم هیچ گاه به وعده ضمنی خود مبنی بر نشان دادن وقایع درونی زندگی خدیجه عمل نمی نماید و اینکه این مکان و بازگشت به خانه چه معنی ای برای او دارد.

چیزی که به جای آن فیلم ارائه می نماید، نشان دادن اتفاقات ملوردارم است، میان پرده هایی عاشقانه که همه جا رد پایش پیدا است، یک اقدام به خودکشی واقعا عجیب و غریب و یک سکانس مهمانی که مصرف ماده روان گردان سبب می گردد که به ناچار آمبولانس سر صحنه ظاهر گردد. بازی ها بسیار قوی هستند و رابطه خواهرانه بسیار خوبی بین دختران خدیجه در جریان است اما این دو خواهر سزاوار داستانی بودند که باید بیش از این به آن پرداخته می شد و پرمایه می بود.

اسکرین دیلی - جاناتان رامنی

کورسینی و نویسنده همکارش نایلا گیگه به خوبی از پختن این خوراک احساسی که به آرامی جا می افتد، برآمده اند آن هم با اتکا به تجربه، احتیاط و درجه خوبی از ریزه کاری روایی. اثری محکم و بی تکلف همراه با تصویربرداری گرم و صمیمی از منظره ها که یاری می نماید تا بازی ها باورپذیر و چشمگیر باشند.

کورسینی که بیشتر به خاطر کارکردن با نام های بزرگ شناخته می گردد، بازی های خوبی از نقش های اصلی خود می گیرد از جمله مادر احساسی و مرموز داستان با بازی دیالو سانیا که هنوز هم به خاتمه متزلزل زخم روحی که در گذشته خورده است، فکر می نماید. بازی هر دو خواهر خیره نماینده و کاملا گیرا است، با بدخلقی ها و مهربانی ها و شوخی های که بین این دو شخصیت جریان دارد.

جای تعجب نیست که در نقطه اوج داستان و در مهمانی نوجوانان دو خواهر به شکلی موثر به جای هم بازی می نمایند و اگر کورسینی با تمرکزی که بر روی اجزای روایی و جو حاکم بر ماجرا دارد، نمی توانست این سکانس را مدیریت کند، زیادی پیش پا افتاده می شد. اما بعد از این سکانس، درام فیلم از نفس می افتد، با نماهایی از گذشته همراه با صدای خدیجه که فیلم را از اوج به پایین پرت می نماید و اینجاست که فیلم به طرز عجیبی تسلط خود بر روایت داستان را از دست می دهد و همچون آن اعتماد به نفس خود در نقاط عجیب ماجرا را نیز به کلی می بازد جایی که کوشش می نماید با تلنگر های احساسی و نواهای پیانو از شوپن و چایکفسکی ما را به ادامه ی تماشا فیلم ترغیب کند.

ورایتی - گای لاج

قالب داستانی فیلم بازگشت به خانه حالت استانداردی دارد؛ خانواده ای که پس از سال ها و بعد از تجربه زخم روحی عمیق که به روشنی علت آن بیان نمی گردد، به جایی برمی گردند که آن را خانه می نامند جایی که حقایق پنهان آشکار می گردد و نزاع های تلخ در تابستانی که به نظر دلپذیر می آید، به اوج خود می رسد اما برای همه راز ها و دروغ هایی که روایت صریح و بی پرده کاترین کورسینی را شکل می دهند و یک فیلم دائما کنجکاوی برانگیز را می سازند، مجذوب کننده ترین تنش های آن معمولا از چیز هایی شروع می گردد که کاراکتر ها از آن با خبر هستند حتی اگر با صدای بلند این موضوع را تصدیق ننمایند.

فیلم با سکانسی که مادر خانواده وحشت زده در تاکسی نشسته است شروع می گردد با دو دختر خردسال در بغلش به سوی مقصدی نامعلوم و ناگهان 15 سال به جلو پرت می شویم و خانواده را در کشتی و در حال بازگشت به سمت جزیره مدیترانه ای می بینیم. دختر بزرگ مشتاق یافتن قطعات گمشده خاطرات کودکی خود و دختر کوچک بی تفاوت نسبت به این امر. تفاوتی که به خط گسل روابط این خانواده تبدیل می گردد و بعدا باعث ترک خوردن بنای آن و خدیجه ای که مجددا دوست همسر خودش را دیدار می نماید و کوشش او برای دوری خود و بچه هاش از خانواده همسرش که درگذشته است.

اگر فیلم نامه کورسینی و گیگه با تدابیری این خطوط واگرای داستانی را به هم نزدیک می کرد، فیلم تبدیل به لپتاپی بدون رمز عبور می شد که خیلی سریع اطلاعات خود را در معرض دید همه می گذارد. بازی های فوق العاده از سه عضو خانواده سبب می گردد که روایت قالب بندی شده فیلم انسانی به نظر برسد. بازی مادر که به شدت از نظر روحی آسیب دیده و کنترل خود بر روی بچه ها و آگاهی پیرامونشان را از دست داده است، به فیلم گرمایی اساسی اما عاری از احساس می دهد اما او بیشتر توجه فیلم را به سمت بچه ها خود واگذار می نماید.

فیلم کورسینی اغلب بدون تعارف به مسائل ناشی از نژاد پرستی می پردازد که این زنان بیشتر اوقات بر حسب عادت آن را تحمل نموده اند که اغلب به گره کور بیزاری از خود منتهی می گردد و از طرفی به شکلی ماهرانه از خشم های کوچکی صحبت می نماید که آن ها نمی توانند مستقیما با آن مبارزه نمایند؛ یک تعریف همراه با تملق بسیار از یک ولی نعمت سفید پوست که به یک توهین تحقیر آمیز تبدیل می گردد یا زل زدن یک غریبه از بالکن. خطوطی ناگفته و نامرئی از رد و پذیرش در فیلم بازگشت به خانه ترسیم می گردد که برخی وقت ها در درون واحد خانواده است. هیچ جا مثل خانه نیست اگر بتوانی بفهمی که خانه دقیقا کجاست.

هالیوود ریپورتر - جوردن مینتزر

فیلم های کاترین کورسینی معمولا درباره مسائلی بنیادی صحبت می نمایند که بازیگران قوی به خوبی آن را پشتیبانی می نمایند اما برخی از آثار او عملکرد بهتری دارند. فیلم بازگشت به خانه کورسینی یکی از برترین فیلم های او پس از گذشت مدتی طولانی است که بازیگران خود را به سوی نقش آفرینی های سخت و مهیج راهنمایی می نماید و داستان هایی را روایت می نماید که می تواند همزمان تاریک و روشن باشند آن هم خیلی بی دردسر و با استادی تمام موتور محرک این فیلم، دو استعداد نوظهور فوق العاده است؛ سوزی بمبا و استر گوهورو که در نقش دو خواهر ظاهر شده اند که پس از غیبتی طولانی به زادگاه خود در جزیره کرس برمی گردند و چیز های زیادی را درباره خود می فهمند.

به طرق گوناگونی فیلم بازگشت به خانه از قالب سنتی فیلم تعطیلاتی تبعیت می نماید، چیز که فرانسوی ها که به نظر می رسد بیش از هر ملیت دیگری در جهان به تعطیلات می روند، در آن به درجه استادی رسیده اند. فیلم نامه به شکلی بی نقص مابین کاراکتر ها در جریان است و خط داستانی مجزای آن ها را تعقیب می نماید در حالی که بیشتر وارد گذشته جمعی و تراژیک خانواده می گردد.

عنصر نژادی به جزئی مهم از این فیلم تبدیل می گردد اما کورسینی کوشش نموده است تا این عنصر به نقطه کانونی فیلم تبدیل نگردد و فیلم در نهایت ماجرای خانواده ای را روایت می نماید که می خواهند از دست غمی بزرگ فرار نمایند و وقتی مسئله نژاد خودی نشان می دهد، آن را به شکل نظرات یا مشاهداتی پیش پا افتاده می بینیم.

فیلم همواره نگاه موشکافانه ای ندارد و مثل بقیه آثار کارگردان، روی خط ملودرام پس و پیش می گردد اما از طرفی بی تردید تکان دهنده نیز هست چه تصویر دو خواهری باشد که بزرگ می شوند و به آرامی از خانواده فاصله می گیرند و چه مادر خانواده که اشتباهات بزرگی را که در گذشته مرتکب شده است، قبول می نماید.

کورسینی به شکلی بی نقص آن سیاق طبیعت گرایی را در این فیلم پیاده می نماید با تصویربرداری ژان لاپوآری که از فضای جزیره نهایت بهره را می برد و بدون اندکی اغراق به شکلی طبیعی احساسات را به تصویر می کشد. این مهم البته عمدتا به علت حضور دو بازیگری است که نقش دو خواهر را بازی می نمایند که در عین بی تفاوتی می توانند ویرانگر باشند و بازی دیالو سانیا در نقش مادر که همواره برترین کار را برای بچه هاش انجام نداده است. هر سه فرد به فیلم جان می دهند که در نهایت چیز نوی زیر نور خورشید نیست اما مثل شروع تازه است.